12 Aralık 2010 Pazar

Bizim buralarda bayıltıcı ama hoş kokan bir sarmaşık var, bu konuda ondan bahsetmek istedim…
Anavatanı Uzakdoğuda Japonya, Çin miş, Apocynaceae ailesinden (link İngilizce) gelirmiş. Bir dönem Türkiye’de sağlık konusunda önemli olan zakkum, çiçek açan sorunsuz yer örtücü Vinca major, güney illerinde yetişebilen pervane çiçeği de (rozet) bu aileden.
Bizim konumuzdaki bitkinin ismi yıldız çiçekli yasemin. Latincesi “Rhyncospermum Jasminoides” ya daTrachelospermum jasminoides“. Bitki yasemin yani “Jasminum” ailesindin değilmiş, sadece çiçek kokusu onlara benzediği için yasemin zannediliyormuş…
HILAL OKUR

ısparta gülü

İnsanın günlük yaşamında çok özel bir yeri olan gül; aşkın, güzelliğin, sevginin ve saygının ifadesini en güzel bir şekilde bünyesinde toplayan bir çiçektir. Kuzey yarım küre bitkisi olan gülün orijini Doğu Asya'dır. Kesin olmamakla birlikte gül yağı ve gül suyunun  ilk olarak İran veya Hindistan'da üretildiği, buradan Anadolu, Avrupa, Kuzey Afrika ve Doğu Asya'ya yayıldığı bildirilmiştir. (Widrlechner, 1981)
Yağ gülü (Rosa damascena Mill.), bitkiler aleminin Spermatophyta (tohunlu bitkiler) bölümünün Angiospermae (kapalı tohumlular) alt bölümünden Rosales takımı, Rosaceae  familyası, Rosa cinsi içerisinde yer almaktadır. Dünyada yaklaşık 1350 Rosa (gül) türü tanımlanmıştır. Türkiye florasında 24 gül türü kayıtlı (Davis, 1972) olmasına rağmen gül yağı elde etmek amacıyla kullanılan tür kültürü yapılan Rosa damascena Mill'dir.
Yağ için ticari olarak yetiştirilen başlıca gül türleri Rosa damascena Mill., Rosa gallica L., Rosa alba L., Rosa centifolia L. ve Rosa moschata'dır. (Tucker ve Maciarello 1988). Günümüzde gülyağı eldesinde yaygın olarak kullanılan ve kültürü yapılan Rosa damascena Mill türünün Rosa moschata J. Herm ile Rosa gallica L.'nin melezi olduğu tahmin edilmektedir. Fakat bu türün çok eski dönemlerde Rosa gallica L. ile Rosa phoenica Boiss, türlerinden oluşmuş bir melez olduğunun kayıtlarına da rastlanmaktadır. (Baytop, 1990; Garnero, 1982). Sistematikte Rosa gallica var. damascena Voss., Rosa calendarum Borkh gibi bazı sinonimleri de bulunmaktadır. Rosa damascena türünün bir çok çeşidi olmakla birlikte özellikle "Trigintipetale" çeşidi başta Bulgaristan ve Türkiye olmak üzere Fas, Mısır, İran, Suriye, Hindistan ve Kafkaslar'da gülyağı elde etmek amacıyla yetiştirilmektedir (Widrlechner, 1981).
Rosa damascena; Isparta Gülü, Pembe Yağ Gülü, Yağ Gülü, Sakız Gülü ve Şam Gülü adlarıyla da bilinen pembe renkli, yarım katmerli ve kuvvetli kokulu, çok yıllık, dikenli ve kışa dayanımı yüksek bir bitkidir. Rosa damascena bitkileri, 1,5 - 3 m arasında boylanmaktadır. Gövde silindir biçimli, içi dolu, esmer renkli, çok dallı ve dallar çok sayıdaki irili ufaklı sert dikenlerle çevrilidir. Yapraklar yumuşak yapılı ve ince tüylerle kaplı, alternans dizlişli, saplı ve stipulalı (kulakçık), 5-7 foliolludur.
Folioller (yaprakçık) 3-4 cm uzunluğunda oval şekilli, basit dişli kenarlı ve alt yüzleri tüylüdür. Çiçekler hafifçe sarkık, az yada çok koyu pembe renklidir. Tek renkli olan çiçeklerde içteki taç yapraklar dıştakilerden daha küçük yapılı olup, çiçeklenme çalı formundaki bir bitkide görülen biçimdedir. Kaliks (çanak yapraklar), korollodan (taç yapraklar) daha uzun, çok parçalı 5 sepalden (çanak yaprak) ibarettir. Korolla çok petalli, petaller (taç yaprak) oval şekilli, soluk pembe renkli, kaideleri beyaz lekelidir.
Stamen (erkek organ) sayısı çoktur. Dişi organlar çanak şeklinde çukurlaşmış olan reseptakulumun (çiçek tablası) içinde bulunur. Stilus (boyuncuk) uzunca, stigma (tepecik) baş şeklindedir. Reseptakulum zamanla etlenerek kırmızımtırak bir renk alır. İçinde etrafı tüylerle kaplı nukslar vardır. (Baytop, 1963; Krüsmann, 1974; Kürkçüoğlu, 1988, 1995)
HİLAL OKUR
2009015708035

8 Aralık 2010 Çarşamba

FULYA

Fulya çiçekleri iki türe ayrılır. Narcissus jonquilla denilen tür küçük fulya türüdür.

Narcissus odorus ve narcissus pseudonarcissus ise büyük fulya türüdür.

Fulya çiçekleri ilk baharda çok gelişmiş, oldukça büyük sarı çiçekleri ile kırları süsler, bahçelerde de süs bitkisi olarak yetiştirilir.
ADNAN VURAL
2009015708002

KAMELYA

Boyları 2 ila 20 metre arasında büyüyebilen yaprak dökmeyen bir bitki türüdür. Almaşık dizilişli basit yapraklar, 3 -17 santimetre arası büyüklükte, testere dişli, kalın ve parlaktır. Çiçeklerinin çapı 1-12 santimetre, taç yaprak sayısı 5-9 adet arasında değişebilir. Çiçek renklerinin pembe, kırmızı, beyaz ve bazı türlerde sarı olduğuna rastlanabilir.
ADNAN VURAL
2009015708002

GELİNÇİK

Gelincik çok az miktarda yatıştırıcı özellik taşır. Kırmızı taçyapraklarının ana maddesi rhoeadic ve papaveric asitlerdir. Bitkinin tüm parçaları herhangibir zehir içermeyen rhoeadine alkoloidi içerir. Aktif içerik o kadar azdır ki bunu büyüklük ya da oransal olarak ifade etmek pek mümkün değildir. Haşhaşta bulunan meconic asit de gelincikte yoktur. Gelincik kullanılırken taçyapraklarındaki kapsule yakın siyah bölgenin atılması gerekir; çünkü bu bölge " thebaine" denilen bir alkoloid içerir.
BERNA DEMİRTAŞ
2009015708028

MAYIS PAPATYASI

 (Matricaria chamomilla L.), sadece papatya adıyla da  bilinir. Papatya; genelde balçıklı topraklarda, orman çayırlıklarında, eğimli topraklarda, tahıl, mısır, patates ve şalgam tarlalarında yetişir. Gitgide yaygınlaşan yapay gübre ve kimyasal ilaçların kullanımı yüzünden, papatyanın yaşama alanları her geçen gün biraz daha daralmaktadır. Fakat, kar yağışlı kışlardan ve yağmurlu ilkbaharlardan sonra alışılmıştan daha fazla yetişir. Yabani papatya ile arasındaki fark, sarı çiçek tabanının içinin oyuk ve kokusunun daha etkili ve hoş oluşudur. Çiçekler sapsız olarak, mayıstan ağustosa kadar, öğlen güneşinde toplanır, gölge ve havadar bir yerde kurumaya bırakılır. Uçucu yağlar, rezin, flavonlar ve kumarin içerir. Uçucu yağ içinde chamazulen ve terpenik bileşikler bulunur.
BERNA DEMİRTAŞ
2009015708012

GECE SEFASI

Gecesefası (Mirabilis Jalapa) akşamsefası olarak da bilinir. Gecesefasıgiller familyasından çok yıllık otsu bir süs bitkisidir. Amerika’nın tropik bölgelerinden dünyanın birçok yerine dağılmış olan gecesefası çabuk gelişen ve 1 m’ye kadar boylanabilen bir bitkidir. Kısa saplı oval yaprakları, eklem yerleri şişkin bir özellik gösteren gövdeleri, beyaz, sarı, pembe ve kırmızı renklerdedir. Bazen de çizgili yada benekli çiçekleri vardır. Gecesefası çiçeğinin en önemli özelliği çiçeklerinin günbatımıyla açılıp, sabahları kapanmasıdır. Bu nedenle çiçeğe gecesefası yada akşamsefası denmiştir. Gecesefası kalıtım deneylerinde kullanılan önemli bir bitkidir.
NURCAN YILDIRIM
2009015708044

DEVE TABANI

Diğer İsimleri : Öksürükotu, Kabalak, Tussilago farfara, Composiae 
Botanik Bilgi : Bileşikgillerden; her yerde özellikle nemli arazide yetişen bir bitkidir.Boyu 30-40 cm civarında bir bitkidir. Yaprakları geniş ve serttir, sapları ise uzundur. Çiçekleri, yapraklarından önce açar, altın sarısı rengindedir. Hekimlikte, çiçekleri ve yaprakları kullanılır. Çiçekleri Nisan’da; yaprakları ise, Haziran ve Temmuz aylarında toplanıp, kurutulur.
Bilinen Bileşimi : Müsilaj, tanen, acı maddeler, tussilagin, senkirin, organik asidler, inulin, şekerler, phytosterol, dekstrin, gal, stigmasterin.
Faydaları
Yaprakları ezilip merhem haline getirilir çıbanların ve şişlerin üzerine konursa iyileştirir.
İdrar söktürür, vücuda kuvvet verir.
Göğsü yumuşatır, öksürük ve nefes darlığını giderir.Göğüs ve ciğer iltihaplarına da iyi gelir.
Soğuk algınlığına iyi gelir.
Kullanım Şekli : Bitkiden 1 çorba kaşığı 400 gr. kaynar su ile haşlanır ve 1 saat bekletilir. Günde 4 defa yemeklerden önce 1’er çay bardağı içilir.
NURCAN YILDIRIM
2009015708044

SÜMBÜL

Sümbül, Hyacinthus cinsine ait soğanlı bitkilerden olup daha önce zambakgiller (Liliaceae) familyasının üyesi olarak kabul edilmekte iken şimdi yeni bir familya olan Hyacinthaceae altında incelenmektedir. Sümbüllerin anayurdunu doğuda İran ve Türkmenistan'a kadar dağılım gösteren doğu Akdeniz bölgesi oluşturmaktadır. Hyacinthus, Yunan mitolojisinde Sparta Kralı'nın genç oğlu olup yeniden doğuşu simgelemektedir.
ABDULLAH SEZGİN
2009015708001

ORKİDE

Yetmişli ve seksenli yıllarda en dandik mücevherle bile kadınları etkiledi, minimalizmle doruk noktasına ulaştı. O kadar çok kullanıldı ki, bence yüzü eskidi.
Evet, bu sözünü ettiğim bitki orkideden başkası değil. Anavatanı Uzakdoğu olan orkide, yaklaşık 750 tür ve 20 bin çeşidiyle dev bir aileye sahip. Bizde de güneyde doğada en gırgır şekli yetişiyor. Pijama giymiş gibi ince uzun ve şapkalı
ABDULLAH SEZGİN
2009015708001

LALE

Anavatanı Kazakistan'dır. Türkiye’nin çoğu yerine özellikle Nevşehir ve bölgesine doğal olarak yayılmıştır. Soğanlarının üzerinde zarımsı bir örtü bulunur. Etli ve yeşil 2-8 yaprağı vardır. Çiçekler, saplar ucunda çoğunlukla bir, bazen ikidir. Çiçek parçaları altılıdır. Kırmızı, sarı ve ara tonlarda renklere sahiptir.
16'ncı yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman tarafindan Hollanda Kralı'na gönderilen laleler, ilk başta Hollandalılar'ı ve kısa zaman içerisinde tüm Avrupalılar'ı hayranlık içinde bırakmışlardır. Böylece günümüze kadar dünya'nın en fazla lale üreten ülkesi Hollanda olmuştur.
GÜLAY DOLAPCI
2009015708028

KIR MENEKŞESI

KIR MENEKŞESİ
Menekşegiller familyasının örnek bitkilerindendir. Anayurdu, Avrupa anakarası ile İngiltere olan kokulu menekşe 10 15 cm. kadar boylanabilen çok yıllık, rizomlu, dayanıklı otsu bitkidir. Koyu yeşil renkli, kalp biçimli, kenarları dişli ve uzun saplı yaprakları vardır. Kış sonu ile ilkbahar başlarında açan beş taçyapraklı çok güzel görünüşlü çiçekleri, genellikle mor ama bazen leylak rengi, pembe ya da beyaz renklerde olur. Bu çiçekler çok hoş bir koku da taşır ama yalnızca koparıldıkları zaman kokarlar. Kokulu menekşe bitkisi, kısa rizomlarıyla toprağa değdiği yerde kök atar ve çevresine yayılır. Bu nedenle çok iyi yer örtüsü oluşturan bitkilerdendir. Yarıgölge yerlerde, ağaç altlarında yetiştirilmeye pek uygundur. Kış sonu ve ilkbahar mevsiminin makbul kesme çiçeklerinden sayılır ve küçük el demetleri yapılarak değerlendirilir
GÜLAY DOLAPCI
2009015708028

BEYAZ NERGIS

Fransa’nın Grasse kentinde yetiştirilen yasemin çiçeğinin esansı çok değerli. Çünkü yasemin ekili bir tarladan ancak birkaç damla saf yasemin yağı elde edilebiliyor. Bir kilo yasemin esansı piyasada 50 bin euro‘ya alıcı buluyor.
http://www.cicekstra.com/en-pahali-esans-yasemin-cicegi.html
BEŞİR AKIL
2009015708013

YENİBAHAR

(Pimenta officinalis ya da Pimenta racemosa), Mersingiller ailesinden Amerika’nın sıcak bölgelerinde yetişen bir bitki türüdür.
Batı’da “Jameika Biberi” olarak da bilinir. Başta Jameika olmak üzere, Maksika ve Malezya’da yetiştirilen Yenibahar, “Pimento Officinalis” adlı bitkinin, olgunlaşmamış meyvelerinden elde edilir. Yılda 500 ton tüketiliyor.
BEŞİR AKIL
2009015708013